Powołania Józefa Marii Ruszara i Krzysztofa Torończyka, fot. Jacek Łagowski

Decyzją ministra kultury i dziedzictwa narodowego, wicepremiera prof. Piotra Glińskiego, dr Józef Maria Ruszar został powołany na stanowisko dyrektora Instytutu Literatury – utworzonej w lutym 2019 roku narodowej instytucji kultury. Ruszar, który dotychczas był pełniącym funkcję dyrektora IL, 14 stycznia rozpoczął pięcioletnią kadencję. Akt nominacji odebrał z rąk wiceminister kultury Wandy Zwinogrodzkiej.

Józef Maria Ruszar jest doktorem nauk humanistycznych, filologiem i filozofem, menadżerem, publicystą, redaktorem, wydawcą i wykładowcą akademickim. Od 2004 roku organizuje konferencje naukowe pod nazwą Warsztaty Herbertowskie – obecnie pod egidą Instytutu Literatury (edycja 2019, poświęcona Józefowi Łobodowskiemu, odbyła się we Lwowie). Jest autorem książek: Stróż brata swego. Zasada odpowiedzialności w liryce Zbigniewa Herberta (2004); Słońce republiki. Cywilizacja rzymska w twórczości Z. Herberta (2014); Wytarty profil rzymskich monet. Ekonomia jako temat literacki (2016); Mane, tekel, fares. Obrazy Boga w twórczości Tadeusza Różewicza (2019); Apostoł w podróży służbowej. Prywatna historia sztuki Zbigniewa Herberta (2006) i Czerwone Pająki. Dziennik żołnierza LWP (2017). W latach 2016 – 2019 był kierownikiem grantu „Obrazy Boga, człowieka i świata w literaturze polskiej XX wieku”. Od 2016 roku jest adiunktem w Akademii Ignatianum w Krakowie.

Pół roku Instytutu

Instytut Literatury rozpoczął działalność 26 lutego. Celem nowo powołanej placówki jest sprawowanie praktycznego mecenatu nad środowiskiem literackim (pisarzami, krytykami, animatorami) oraz podnoszenie kompetencji czytelniczych odbiorców literatury współczesnej, głównie środowiska akademickiego i młodzieży szkolnej – m.in. poprzez wydawanie Kwartalnika Kulturalnego „Nowy Napis” i towarzyszącej mu serii krytycznej, które bezpłatnie trafiają do bibliotek szkolnych, uniwersyteckich i pedagogicznych.

Ruszar sprawował funkcję p.o. dyrektora Instytutu od początków jego istnienia. W ciągu dziesięciu miesięcy, które upłynęły od powołania IL do otrzymania nominacji dyrektorskiej, doprowadził do wydania ponad dwudziestu pozycji książkowych (kwartalnika, serii naukowej, krytycznej i literackiej), zorganizowania kilkudziesięciu imprez i spotkań literackich oraz opublikowania ponad pięciuset artykułów (tekstów literackich i krytycznoliterackich, nagrań wideo, recytacji) na portalu NowyNapis.eu, który stanowi internetowe uzupełnienie drukowanego kwartalnika. Trwają także intensywne prace nad uruchomieniem obcojęzycznych wersji portalu, które będą gromadzić tłumaczenia tekstów najlepszych polskich pisarzy na hiszpański, rosyjski, ukraiński, angielski, niemiecki i włoski.

–  Oprócz „Nowego Napisu”, wydajemy serię naukową Biblioteka Pana Cogito, Bibliotekę Krytyki Literackiej oraz Bibliotekę Literacką – tłumaczy dr Ruszar. – Ta ostatnia to najmłodsze dziecko naszego Instytutu – w jej ramach ukazało się jednak już sześć książek, między innymi Portier Jana Polkowskiego oraz książki-laureatki Ogólnopolskiego Konkursu na Książkę Literacką „Nowy Dokument Tekstowy”. Całość naszego dorobku wydawniczego zaprezentowaliśmy podczas 23. Targów Książki w Krakowie, byliśmy także na targach we Frankfurcie oraz w Katowicach.

Na przeprowadzany w trzech kategoriach (liryka, epika i esej) konkurs, którego rozstrzygnięcie poznaliśmy na początku lipca, napłynęły aż 454 zgłoszenia. Spośród nich jury wytypowało zwycięzców w każdej kategorii (odpowiednio: Ewa Frączek, Bartosz Popadiak i Tomasz Genow) oraz jedno wyróżnienie – dla tomiku poetyckiego Macieja Filipka.

Praktyczny mecenat

Instytut Literatury pod kierownictwem Ruszara aktywnie wspiera także bieżące życie literackie, programowo i finansowo pomagając organizatorom największych festiwali literackich w Polsce i za granicą.

– Byliśmy obecni podczas organizowanej przez Biuro Literackie Stacji Literatura 24 w Stroniu Śląskim, na 10. Festiwalu Poezji w Sopocie, w Łodzi na Pulsie Literatury oraz na festiwalu Neapol Herlinga – wylicza Ruszar. – To dla nas bardzo ważne, by środowisko literackie nie widziało w nas konkurencji, ale wsparcie dla swoich dotychczasowych poczynań.

Idea ta realizowana jest również za sprawą ogłoszonych przez Instytut Literatury programów – Programu Wsparcia Promocji oraz Programu Wsparcia Debiutantów. Ukazała się już pierwsza książka stanowiąca pokłosie tego drugiego – Robodramy w zieleniakach Patryka Kosendy wydane przez Korporację Ha!art.