„Warto, żeby szerszej zobaczono, że mamy tu swoją wrażliwość i wielkie kulturalne bogactwo. Nie mamy kompleksów. Zakompleksionych zapraszamy do nas” — mówi Marian Kisiel, poeta i literaturoznawca z Uniwersytetu Śląskiego w wywiadzie otwierającym dział Ars Silesiae. Tematem, który szczególnie interesuje nas w tym numerze, jest bowiem Śląsk i jego kultura. Pytamy, czym różni się od tej, którą tworzy się w innych rejonach Polski i badamy, skąd biorą się nieporozumienia pomiędzy „centralą” a Śląskiem.
W dalszej części Andrzej Szpulak przypomina dzieła Kazimierza Kutza, a Marta Kwaśnicka omawia jedną z ostatnich premier w Teatrze Śląskim – głośnego Dracha Szczepana Twardocha w reżyserii Roberta Talarczyka. Sam reżyser, a zarazem dyrektor Teatru Śląskiego, w rozmowie z Markiem Trojanem opowiada o swojej wizji teatru lokalnego: „Chcemy, żeby widzowie po obejrzeniu spektaklu czuli się lepsi, przeżyli szczególne katharsis, które sprawi, że powiedzą o sobie «jesteśmy niezwykli». Bo jak ktoś im mówi «wy jesteście jak Indianery w rezerwacie», to może to jest obraźliwe, ale z drugiej strony też ich indywidualizuje”. Zagadnienie odrębności literatury pisanej na Śląsku badamy za sprawą eseju Magdaleny Pospieszałowskiej oraz tekstu Jakuba Skurtysa, który przybliża działalność Instytutu Mikołowskiego w dwudziestolecie jego istnienia.
W dziale Ars Poetica swoją sztukę pisania prezentują Wojciech Brzoska, Waldemar Jocher, Zbigniew Machej i Jarosław Jakubowski, którego dramat Buława — wraz ze szkicem Katarzyny Wójcik na jego temat — również znalazł się w tym numerze. Wiersze Brzoski i Jochera przeczytać można w dziale Liryka obok twórczości Anny Adamowicz (opatrzonej szkicem Moniki Glosowitz), Adama Pluszki (o którego wierszach pisze Dawid Kujawa), Jana Barona (w towarzystwie tekstu Ewy Bartos) oraz fragmentów „poemiksu” Joanny Mueller i Joanny Łańcuckiej opisanych przez Przemysława Rojka.
Łukasz Orbitowski prezentuje fragmenty nowej powieści Kult, a Piotr Wojciechowski trzy opowiadania ze zbioru Przebierańcy i przechodnie. Całość domyka wnikliwy esej Pauliny Dąbkowskiej na temat twórczości i postaci wielkiego artysty, Zdzisława Beksińskiego, którego prace stanowią o sile oprawy graficznej pierwszego numeru „Nowego Napisu”, wydanego już pod egidą nowo powstałego Instytutu Literatury.
Spis treści
Słowo wstępne / 5
Ars Silesiae / 7
Bogactwo ukryte pod smogiem.
Z MARIANEM KISIELEM rozmawia MARTA KWAŚNICKA / 9
ANDRZEJ SZPULAK
Tryptyk Kutza – Śląsk wśród mitów / 21
MAGDALENA POSPIESZAŁOWSKA
Zaczepki, czyli miejsce wśród rzeczy. Kilka słów o literaturze śląskiej / 30
MARTA KWAŚNICKA
Drach. Wygodne śląskie rozmycie / 46
JAKUB SKURTYS
Instytut Mikołowski: dwadzieścia lat później / 54
Polska musi pokochać Śląsk.
Z ROBERTEM TALARCZYKIEM rozmawia MAREK TROJAN / 62
Ars Poetica / 73
WOJCIECH BRZOSKA
Dlaczego piszę i dlaczego tak, a nie inaczej? / 75
JAROSŁAW JAKUBOWSKI
Aleje wolności. Uwagi o pisaniu / 79
WALDEMAR JOCHER
Nie mamy już początków / 84
ZBIGNIEW MACHEJ
Może być różnie / 88
Liryka / 107
ANNA ADAMOWICZ
trismus / 109
technique is everything / 109
kipu [fragment] / 110
drgania / 110
<dzik widzi migające w przecince sylwetki myśliwych> / 110
MONIKA GLOSOWITZ
Wyjść poza skórę świata. O wierszach Anny Adamowicz / 112
JAN BARON
Buty / 116
Rusko herbata / 116
Poszetka w brustaszy / 117
EWA BARTOS
Rytm życia. O twórczości Jana Barona / 118
WOJCIECH BRZOSKA
zgadnij / 124
przeżyj to sam (do poety) / 125
poeta to ktoś / 125
liryka dla mas / 126
WALDEMAR JOCHER
i z byle czego powstała równoległość wytworów, z przymusu dziejów, z obrazy (przystrojono go w podwójność imienia: EfeDycea) /127
EfeDycea dokonuje próby rozkładu gwaru stosując znaki przystankowe pod skrajem przystanku / 128
EfeDycea pozostawia resztę ubrania, by przyjrzeć się śladom równie pięknym, jak ten który je zostawił / 129
Pieśni do_widzenia 1 (fragment poematu) / 130
Pieśni do_widzenia 2 (fragment poematu) / 131
JOANNA MUELLER / JOANNA ŁAŃCUCKA
Myto / 133
bellum / 134
bracha / 136
belly belly rebelia / 138
dla właściwej postawy / 140
PRZEMYSŁAW ROJEK
Matrioszka tańczy i rewiduje wnętrzności. O twórczości Joanny Mueller / 142
ADAM PLUSZKA
Piesek / 150
Powódź w Gruzji / BBC News / 151
O, proszę / 152
Kombiwar / 153
DAWID KUJAWA
W stronę tego co nieludzkie. O wierszach Adama Pluszki / 154
Epika / 161
ŁUKASZ ORBITOWSKI
Kult (fragment pisanej powieści) / 163
PIOTR WOJCIECHOWSKI
Opowiadania z tomu Przebierańcy i przechodnie / 170
Pamiętacie Wiberga? / 170
Wielki zamiatacz oceaniczny / 179
Są pewne granice / 189
Dramat / 199
JAROSŁAW JAKUBOWSKI
Buława / 201
KATARZYNA WÓJCIK
Do końca swoich dróg. Buława Jarosława Jakubowskiego jako dramat egzystencjalny / 248
Sztuka / 253
PAULINA DĄBKOWSKA
Beksiński, „Beksiński”, Bexiński? Między autobiografią, kreacją a tożsamością
(anty)bohatera / 255