Przed Państwem czwarty, i ostatni tegoroczny, numer „Nowego Napisu”. Wiodący temat – „Sąsiedztwo” – podejmujemy na bardzo różne sposoby, odnosząc się, co zrozumiałe, do literatury nie tylko polskiej. W numerze znajdą Państwo tłumaczenia i analizy twórczości naszych sąsiadów, zarówno tych geograficznych, jak i tych, z którymi nie graniczymy na mapie, a których powiązań z naszą literaturą nie sposób nie zaznaczyć.

Sąsiedztwo może być rozumiane jako bliskość: z wyboru lub spełniającą się w relacji. To, co szczególnie bliskie, jest kwestią upodobania, można powiedzieć, parafrazując Antoniego Liberę, z którym rozmawia Marta Kwaśnicka w wywiadzie otwierającym niniejszy numer „Nowego Napisu”. Sąsiedztwo może być pewnym powinowactwem istniejącym, a jednak niedostatecznie rozpoznanym; bliskością geograficzną, językową, kulturową, ideową; pewną wspólnotą, a jednak nie tożsamością. Wokół tych tematów krążą kolejne teksty czwartego numeru naszego pisma. Dawid Mateusz rozmawia z uznaną tłumaczką Katariną Šalamun Biedrzycką o związkach literatury słoweńskiej i polskiej. Kamil Pecela w świetnym tekście pisze o litewskich świadectwach opisujących doświadczenie sowieckich łagrów. Marek Zieliński o specyfice zajmowania się przekładem rozmawia z Teresą Worowską, tłumaczką między innymi dzienników Sándora Máraiego. Bartosz Popadiak charakteryzuje specyfikę Donbasu i przybliża ukraińskich pisarzy tamtego regionu. Elżbieta Kupczak kreśli mapę współczesnych związków między Czechami a Polską na linii pisarz–wydawnictwo–czytelnik.

W kolejnej odsłonie cyklu „Ars Poetica” prezentujemy autokomentarze Wojciecha Kassa, Krzysztofa Kuczkowskiego oraz Krzysztofa Szeremety.

Lirykę otwieramy tłumaczeniami: pełnymi odniesień do kultury wierszami Luisa Alberto de Cuency w tłumaczeniu Joanny Karasek oraz lirykami Mykoły Antoszczaka w tłumaczeniu Bartosza Popadiaka. Jak zwykle publikujemy też nowe wiersze kolejnych autorów: tym razem przedstawiamy niepublikowane utwory Ernesta Brylla, wiersze Kaspra Pfeifera z towarzyszącym im tekstem Adama Leszkiewicza, wiersze Jadwigi Maliny oraz utwory Ludwiki Amber, polskiej poetki mieszkającej w Australii, wraz ze szkicem Zbigniewa Chojnowskiego. Prezentację liryki zamykamy fragmentami tomików Ewy Frączek i Macieja Filipka, nagrodzonych i wydanych w wyniku I Ogólnopolskiego Konkursu na Książkę Literacką „Nowy Dokument Tekstowy” zorganizowanego przez Instytut Literatury.

Epikę otwiera opisujący doświadczenie warsztatów przekładowych tekst Sławy Lisieckiej, z dołączonym przykładem kolektywnego tłumaczenia opowiadania Hanno Milesiego. Ponadto w dziale znajdziemy prozę Mariusza Sambora, Krzysztofa Lipki oraz utwory czeskiego prozaika Matěja Hořavy w tłumaczeniu Anny Radwan-Żbikowskiej; Czech, który pisał już o Rumunii i Gruzji, tym razem zahacza także o Polskę.

W dziale poświęconym dramatowi publikujemy osadzony w historii scenariusz teatralny Miry Mańki i Piotra Fronia Czartoryska Artefakty; jest to jeden ze scenariuszy, które w ramach wystawiania spektakli debiutantów – o czym pisze w towarzyszącym tekście Paulina Dąbkowska – został zrealizowany przez Teatr Stary w Krakowie.

Dział „Szkiców” bardziej niż zwykle jest tym razem powiązany z głównym tematem numeru. Paweł Kaczmarski, za punkt wyjścia biorąc refleksję o „półperyferyjnej” kondycji polskiej kultury, koncentruje się na kategorii „przaśności”, i w jej kontekście interpretuje wiersze Dominika Bielickiego, Ilony Witkowskiej oraz Jakuba Kornhausera. Tekst Joanny Karasek dopełnia wiersze de Cuency autorefleksją tłumaczki, a Katarina Šalamun Biedrzycka przedstawia i komentuje autorski wybór wierszy wybitnego słoweńskiego poety, Tomaža Šalamuna, we własnych tłumaczeniach.

Oprawę graficzną numeru stanowią projekty i szkice strojów operowych i teatralnych autorstwa Elżbiety Wittlin Lipton, o których pisze dla nas Justyna Budzik.

 

Spis treści

 

Słowo wstępne / 5

Sąsiedztwo / 7

Literatura to nieuchronnie tragedia.
Z ANTONIM LIBERĄ rozmawia MARTA KWAŚNICKA / 9

KAMIL PECELA
Łagier nie ma w sobie nic z człowieka. O litewskim świadectwie zesłania / 18

Podróżnik w obcym kraju.
Rozmowa MARKA ZIELIŃSKIEGO z TERESĄ WOROWSKĄ / 27

SÁNDOR MÁRAI / TŁUM. TERESA WOROWSKA
Dziennik (fragment z 1977) / 33

Dzieło i jego energia.
Z KATARINĄ ŠALAMUN BIEDRZYCKĄ rozmawia DAWID MATEUSZ / 36

ELŻBIETA KUPCZAK
Współczesna literatura polska w Czechach i czeska w Polsce / 41

BARTOSZ POPADIAK
Fabryki idei i fabryki pustki. Ukraińska literatura Donbasu / 50

Ars Poetica / 57

WOJCIECH KASS
Natchnienie do litery życia i litery słowa / 59

KRZYSZTOF STANISŁAW KUCZKOWSKI
Z pamięci. Ars Poetica / 64

KRZYSZTOF SZEREMETA
Ćwiczenia dryblingu z psem / 68

Liryka / 73

MYKOŁA ANTOSZCZAK / TŁUM. BARTOSZ POPADIAK
*** [woda dławi się…] / 75
narodziny góry w stepie / 75
Zdławiony głos / 76

LUIS ALBERTO DE CUENCA / TŁUM. JOANNA KARASEK
Germania / 77
Odkupienie przez wodę / 78
Marta i Maria / 79

JOANNA KARASEK
Teraźniejszość mnie nudzi. O Luisie Alberto de Cuenca / 81

JADWIGA MALINA
1975 / 84
1976 / 84
1979 / 84
1987 / 85
1989 / 85

KASPER PFEIFER
kasba / 86
lament / 86
orient / 87
cosplay / 87
spokój / 87

ADAM LESZKIEWICZ
Adblock wyłączony. O poezji Kaspra Pfeifera / 88

LUDWIKA AMBER
W Katoombie / 93
Umyłam włosy i słucham Bacha / 94
Aborygeni w Górach Błękitnych / 95

ZBIGNIEW CHOJNOWSKI
Poezja jako podróżowanie w czasie i przestrzeni.
O wierszach Ludwiki Amber / 96

ERNEST BRYLL
Poranna gimnastyka / 105
Tyle butów zostało / 106
Lorica niezdarna / 107

NOWY DOKUMENT TEKSTOWY
I Ogólnopolski Konkurs na Książkę Literacką / 108

EWA FRĄCZEK
adam / 110
historia pierwszych etapów miłości / 111

MACIEJ FILIPEK
Nuka / 112
Inne wierzenia / 112
Młodość też była półsierotą / 113

Epika / 115

SŁAWA LISIECKA
Jeden tekst, kilku tłumaczy. Warsztaty z tłumaczenia kolektywnego / 117

MATĚJ HOŘAVA / TŁUM. ANNA RADWAN-ŻBIKOWSKA
Międzylądowanie / 127
Wyspy / 132

MARIUSZ SAMBOR
Wypominki, połajanki. Opowiadanie z cyklu Siwy i ja / 139

KRZYSZTOF LIPKA
Korzeń świata / 147

Dramat / 167

PIOTR FROŃ x MIRA MAŃKA
Czartoryska. Artefakty / 169

PAULINA DĄBKOWSKA
Nowy „Stary Teatr” / 197

Szkice / 205

PAWEŁ KACZMARSKI
Pawilony, kasynka. Poezja na półperyferiach / 207

JOANNA KARASEK
Od tłumacza autorów hiszpańskojęzycznych / 219

KATARINA ŠALAMUN BIEDRZYCKA
Tomaž Šalamun w moim wyborze / 224

Sztuka / 231

JUSTYNA BUDZIK
Elżbieta Wittlin Lipton: „Wiedziałam, że moją przyszłością będą sztuki plastyczne…” / 233